Klawiatura z kości słoniowej
W świetle przepisów handel instrumentami posiadającymi klawiaturę z kości słoniowej podlega obecnie pewnym restrykcjom Konwencji o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem CITAS. Informacje na ten temat można znaleźć na stronach Ministerstwa Środowiska. Telefony informacyjne: (022) 57 92 259, 57 92 407.
Podstawy prawne znajdują się w poniższym artykule:
(Źródło: strony Ministerstwa Środowiska)
Przewóz i obrót wyrobami z kości słoniowej
Kość słoniowa będąca częścią różnego rodzaju wyrobów pochodzi ze zwierząt gatunków objętych Konwencją o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (Konwencją Waszyngtońską, CITES) oraz przepisami Unii Europejskiej w zakresie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi. Obydwa gatunki słoni: słoń afrykański (Loxodonta africana) i słoń indyjski (Elephas maximus) są objęte załącznikami Konwencji Waszyngtońskiej i rozporządzenia Komisji (WE) nr 1332/2005 z dnia 9 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi. Są one wymienione w załączniku I Konwencji i aneksie A ww. rozporządzenia, z wyjątkiem populacji Botswany, Namibii, Afryki Południowej oraz Zimbabwe, które w przypadku spełnienia warunków określonych dla wybranych okazów są objęte, odpowiednio, załącznikami II i B. Wszystkie okazy żywe, martwe, części i produkty pochodne, w tym kość słoniowa, których pochodzenie nie jest udokumentowane, są objęte załącznikiem I CITES i aneksem A przepisów unijnych w tym zakresie.
W związku z powyższym wwóz lub wywóz z/do krajów trzecich wyrobów z kości słoniowej wymaga uzyskania zezwolenia wydanego przez organ administracyjny Konwencji Waszyngtońskiej, którym w Polsce jest Minister Środowiska. Zezwolenie jest wydawane po spełnieniu warunków określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 338/97 z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi, na wniosek zainteresowanego.
Natomiast działalność komercyjna w stosunku do ww. okazów gatunków wymienionych w załączniku A, zgodnie z art. 8 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97, jest zabroniona. Dotyczy to kupna, oferowania kupna, pozyskiwania do celów handlowych, wystawiania na widok publiczny do celów handlowych, wykorzystywania dla zysku, sprzedaży, przechowywania w celu sprzedaży, oferowania do sprzedaży lub transportu w celu sprzedaży. Zwolnienie od tego zakazu jest możliwe poprzez uzyskanie stosownego świadectwa. Świadectwo jest wydawane, przy spełnieniu warunków wymienionych w art. 8 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97, na wniosek zainteresowanego, przez Ministra Środowiska. Do wniosku o wydanie takiego świadectwa dołącza się dokumenty poświadczające legalność pochodzenia kości słoniowej użytej w wyrobie, np. kopię zezwolenia importowego CITES lub dokument świadczący, że okaz został sprowadzony zanim weszły w życie przepisy ograniczające obrót okazami danego gatunku. W przypadku okazów pozyskanych przed 1947 rokiem i spełniających kryteria definicji odnoszącej się do przetworzonych okazów, zawartej w art. 2 lit. w rozporządzenia 338/97, powyższe świadectwo nie jest wymagane (zgodnie z art. 62, ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 865/2006 z dnia 4 maja 2006 r. ustanawiającego przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi). Jednak podejmowanie działań komercyjnych jest możliwe jedynie w przypadku posiadania dokumentu potwierdzającego pozyskanie i przetworzenie okazu przed 1947 r.
Oferowanie zbycia lub nabycia, nabywanie lub pozyskiwanie, używanie lub wystawianie publicznie w celach zarobkowych, zbywanie, przetrzymywanie lub przewożenie w celu zbycia okazów gatunków objętych przepisami UE w zakresie CITES, a także wwóz lub wywóz z/do krajów trzecich wyrobów z kości słoniowej, bez wymaganych dokumentów, jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, stosownie do art. 128 ust. 2 lit. d ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.).
Teksty: Konwencji Waszyngtońskiej, rozporządzeń UE w zakresie ochrony dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu, formularze stosownych wniosków oraz informacje o opłacie skarbowej są dostępne na stronie tematycznej Ministerstwa dotyczącej CITES pod adresem: www.mos.gov.pl/cites-ma."
A teraz ludzkim językiem - jak postępować w przypadku wystawiania do sprzedaży instrumentu posiadającego klawiaturę z kości słoniowej.
Instrumenty wyprodukowane przed 1947 rokiem
Aby sprzedać instrument wyprodukowany przed rokiem 1947 potrzebne jest potwierdzenie jego roku budowy oraz oryginalności klawiatury (że pochodzi z tego samego okresu co instrument - czyli z okresu przed 1947 r. i nie została później wymieniona).
Takie potwierdzenie wydać może rzeczoznawca, który bierze odpowiedzialność za to co pisze. Opracowanie możemy przedstawić w formie "metryki instrumentu" lub "certyfikatu instrumentu", które powinny zawierać krótki opis pianina lub fortepianu, z podaniem numerów fabrycznych stwierdzających rok produkcji. Jeżeli takich numerów brak, potrzebny jest dokładniejszy opis szczegółów technicznych, które potwierdzają okres budowy. Jeżeli numery są nieczytelne, można wiek instrumentu określić szacunkowo plus minus 10 lat, na podstawie elementów konstrukcji instrumentu, mechanizmu. Często można również naleźć numery na mechanizmie lub na klawiaturze, na podstawie których można datować pochodzenie instrumentu. Czy klawiatura jest oryginalna czy nie łatwo stwierdzić oglądając sposób klejenia nakładek do klawiszy. Zawsze wyraźnie widać ślady nowego klejenia, które różni się rodzajem używanego kleju i jakością powstałych połączeń.
Instrument z takim certyfikatem jest zwolniony z konieczności ubiegania się o świadectwo "(zgodnie z art. 62, ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 865/2006 z dnia 4 maja 2006 r. ustanawiającego przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi)".
Instrumenty wyprodukowane w okresie 1947 - 1974
W przypadku kiedy instrument pochodzi z okresu 1947 - 1974, to w celu jego sprzedaży wymagane jest posiadanie świadectwa zwolnienia go z zakazu handlu. Aby go uzyskać konieczne jest wysłanie stosownego wniosku (Załącznik nr 1) "Wniosek o wydanie świadectwa" znajdującego się również na stronach Ministerstwa Środowiska
Sposób wypełnienia formularza wniosku:
1. Wnioskodawca - imię nazwisko osoby starającej się o uzyskanie świadectwa,
2. Pozostawiamy puste,
3. Pozostawiamy puste,
4. Opis okazów - wpisujemy: Fortepian firmy ...(nazwa)..., nr seryjny ...(numer)..., wyprodukowany ...(rok produkcji)..., klawiatura z kości słoniowej 52 klawisze.
5. Masa netto - wpisujemy: 0,32kg,
6. Ilość - wpisujemy: 1,
7. Załącznik CITES - wpisujemy: I,
8. Aneks EC: wpisujemy A,
9. Źródło: wpisujemy U,
10. Kraj pochodzenia - wpisujemy: "nieznany",
11. Pozostawiamy puste,
12. Pozostawiamy puste,
13. Pozostawiamy puste,
14. Pozostawiamy puste,
15. Pozostawiamy puste,
16. Nazwa naukowa gatunku - wpisujemy: Loxodonta africana,
17. Nazwa powszechna gatunku - wpisujemy: Słoń afrykański,
18. Zaznaczamy punkt 7 "zostały nabyte lub sprowadzone na terytorium...",
19. Zaznaczamy punkt 2 ""wyłączenia okazów Aneksu A z zakazów dotyczących...".
Potwierdzenie daty produkcji instrumentu wydane przez rzeczoznawcę wraz z tak wypełnionym wnioskiem wysyłamy do Ministerstwa Środowiska pocztą tradycyjną na adres:
Ministerstwo Środowiska Departament Ochrony Przyrody
ul. Wawelska 52/54
00-922 Warszawa
lub przesyłamy faxem na numer (022) 579 27 30, ewentualnie dostarczamy osobiście.
Wnioski są rozpatrywane wg kolejności składania, ustawowo maksymalnie do miesiąca czasu ale zazwyczaj są przysyłane po 2 tygodniach. Opłata skarbowa wynosi 17zł.
Instrumenty wyprodukowane po roku 1974
Instrument wyprodukowane po 1974 roku to już inna sprawa. W tym przypadku to producent musi posiadać dokumenty potwierdzające pochodzenie kości słoniowej, świadczące o tym, że kość została pozyskana w sposób zgodny z prawem. A jeżeli takich nie posiada to nie pozostaje nic innego tylko wymienić kość na plastik.
Podsumowując
Rozsądnie jest aby, przy bardzo małej znajomości tych przepisów przez policję, nie wdawać się w niepotrzebne dywagacje. Lepiej nie wychodzić przed szereg z reklamowaniem klawiatury z kością słoniową w instrumencie do sprzedaży. Tym bardziej, że bardzo często to nie jest kość słoniowa tylko kość bydlęca, a my z przyzwyczajenia rzucamy hasło "kość słoniowa". Zdecydowanie lepiej użyć określenia "klawiatura oryginalna", co oczywiście musi być zgodne z prawdą.
W razie wątpliwości proszę dzwonić do CITAS.
Autor: Marek Musiał